Czyli niechciane efekty uboczne – negatywny wpływ na rynek pracy – 500+
Program „Rodzina 500+”, sztandarowy projekt PIS, miał na celu zwiększenie liczby rodzących się dzieci i poprawienie sytuacji rodzin z dziećmi. Skutki jego wprowadzenia są różnie oceniane, nie brakuje i krytyków, i entuzjastów. Ważnym, choć nie tak często podkreślanym aspektem programu „Rodzina 500+”, są jego niechciane efekty uboczne, w tym to, jak wpływa na rynek pracy. W tej sferze warto wskazać trzy najważniejsze minusy.
Realnie mniejsze dochody
Nieopodatkowane 500 zł miesięcznie na drugie i każde kolejne dziecko można postrzegać jako dodatek w domowym budżecie. Jak się jednak okazuje, ta dopłata może sprawiać, że matka lub ojciec chętniej decyduje się na porzucenie pracy zawodowej albo odsunięcie w czasie powrotu do pracy. Dotyczy to m.in. rodzin, w których występuje dysproporcja między zarobkami rodziców i pojawia się dylemat związany z opieką nad dzieckiem po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego (na przykład nie ma możliwości oddania dziecka do żłobka, a zatrudnienie niani jest nieopłacalne). W części rodzin dodatkowe, pewne 500 zł miesięcznie staje się w tej sytuacji argumentem za pozostaniem w domu z dzieckiem. Gdy jeden z rodziców podejmuje taką decyzję, realny dochód rodziny zmniejsza się. Zmniejszają się także kwalifikacje zawodowe rodzica pozostającego bez pracy przez dłuższy okres.
Bierność zawodowa i jej konsekwencje
Drugim negatywnym aspektem, powiązanym z opisaną powyżej sytuacją, jest narastanie bierności zawodowej, zwłaszcza wśród kobiet. Z badań aktywności ekonomicznej ludności (BAEL) wynika, że po roku od wprowadzenia programu „Rodzina 500+” (dane za III kwartał 2016 r.) nastąpił spadek zatrudnienia i aktywności zawodowej m.in. w grupie kobiet w wieku 35-44 lata. Na rynku było więcej biernych zawodowo kobiet niż mężczyzn w wieku 15+. Nie musi to być wynik wyłącznie wprowadzenia programu „Rodzina 500+”, ale wypłacane w jego ramach świadczenia mogły mieć wpływ na tę sytuację, jako że spadek ten nastąpił przy zmniejszającym się bezrobociu i lepszych warunkach na rynku. W przypadku kobiet, które zakładają rodziny i rodzą dzieci jeszcze przed znalezieniem stałego miejsca na rynku pracy, a także tych, które w trakcie urlopu macierzyńskiego straciły pracę, wpływ comiesięcznych dopłat z programu „Rodzina 500+” może być najbardziej demotywujący – w tej grupie chęć poszukiwania zatrudnienia może się zmniejszyć. Konsekwencją bierności zawodowej w dalszej perspektywie będzie obniżenie się statusu społecznego i zamożności.
Problem pracodawcy
Wreszcie, należy spojrzeć na program „Rodzina 500+” także od strony pracodawców. Wypłaty z tytułu programu raczej nie spowodują masowych odejść z pracy czy presji na podwyżki. Stopniowo negatywne konsekwencje mogą jednak narastać i stać się problemem dla pracodawców, którzy i bez tego zgłaszają trudności ze znalezieniem odpowiednich pracowników.
Źródła:
http://www.instytutobywatelski.pl/26515/komentarze/nauka-i-praca/niechciany-efekt-500-plus [dostęp: 07.05.18].
https://www.pb.pl/rynek-pracy-nie-ucierpi-przez-500-853897 [dostęp: 07.05.18].
